پالایشگاه یا پتروپالایشگاه؛ ساخت کدام ضروری تر است؟ - وبلاگ بازی

به گزارش وبلاگ بازی، مطالعات بازار آینده فراورده های پالایشی و پتروشیمیایی نفتی و مزایای پتروپالایشگاه ها نسبت به پالایشگاه موجب شده که بسیاری پروژه های چند ساله اخیر جهان به سمت احداث پتروپالایشگاه ها پیش بروند. از مزایای پتروپالایشگاه ها می توان به کاهش هزینه های جاری به علت ادغام واحدها و تبادل جریان های انرژی و مواد، افزایش حاشیه سود در واحد بشکه از 7 دلار به بیش از 15 دلار و امکان شکل گیری واحدهای شیمیایی در زیرمجموعه پتروپالایشگاه ها برای تکمیل زنجیره ارزش اشاره نمود.

به گزارش وبلاگ بازی، به اعتقاد کارشناسان، خام فروشی نفت ساده ترین راه چاره کسب درآمد از این سرمایه خدادادی است که در ازای سادگی مضراتی را برای کشور به همراه دارد. بودجه جاری کشور را وابسته می نماید، به راحتی تحریم پذیر است و از همه مهم تر کشور را از عواید فراوری فراورده های با ارزش نفتی محروم می نماید.

در مقابل رویکرد توسعه ظرفیت پالایشی بجای خام فروشی موجب رونق صنایع مرتبط آن می گردد، اشتغالزایی های مستقیم و غیر مستقیم به همراه می آورد، نقدینگی را به سمت فراوری راهنمایی می نماید و همچینین به علت معاملات خرد و متنوع امکان فروش و بازاریابی آن چه در شرایط تحریم و غیر تحریم راحت تر از نفت خام وجود دارد.

به طور کلی فراورده های اصلی یک پالایشگاه نفت شامل گاز مایع، بنزین، گازوئیل و نفت کوره می گردد. این نسل از پالایشگاه ها قدمت بالایی داشته و کم کم جای خود را به پتروپالایشگاه می دهند. در یک پتروپالایشگاه بخشی از نفت خام ورودی بجای فراوری سوخت به مواد شیمیایی پایه تبدیل می گردد. از این رو به عنوان مثال بجای فراوری گاز مایع و بنزین، با احداث واحدهای اولفین و آروماتیک می توان این مواد را که ابتدای زنجیره ارزش مواد شیمیایی هستند را فراوری کرد.

نگاهی به تغییرات سرانه مصرف شیمیایی در کشورهای دنیا و همچنین تغییر سوخت وسایل نقلیه نشان می دهد رویکرد تغییر از پالایشگاه به پتروپالایشگاه کاملاً استراتژیک و آینده بینانه است. با افزایش جمعیت کره زمین و تغییر سبک زندگی افراد به خصوص در کشورهای توسعه یافته، مصرف مواد شیمیایی مشتقات نفتی فرایند کاملاً رو به رشدی دارد. اما از سوی دیگر با پیشرفت فناوری وسایل نقلیه و ملاحظات محیط زیستی، سوخت خودروها در حال تبدیل شدن به سوخت های پاک است.

در این میان با توجه به مطالعات ارائه شده در کنگره دنیای پالایشگاه و پتروشیمی تقاضای بنزین و نفت کوره در سال های آینده با کاهش قابل توجهی در اروپا و شمال آمریکا روبرو خواهند بود اما در کشورهای غرب آسیا و آفریقا همچنان با افزایش تقاضا روبرو هستند.

در نمودار زیر که توسط وبسایت معتبر IHS ارائه شده است پیش بینی تقاضای رشد تقاضای فراورده های پالایشی و پتروشیمیایی مقایسه شده است. همانطور که تعیین است از سال 2030 رشد تقاضای محصولات پالایشی ثابت و از سال 2040 به بعد با فرایند کاهشی روبرو خواهد شد. درحالیکه رشد تقاضای محصولات پتروشیمیایی همیشه فرایند صعودی دارد. گواه دیگری براین ادعا، نمودار شکل 2 است که فرایند فراوری و تقاضای مواد پایین دست پتروشیمی است که توسط موسسه iea ارائه شده است. همانطور که در این نمودار تعیین است تقاضای مواد پایین دست پتروشیمیایی تا سال 2050 بیش از 50 درصد رشد خواهد نمود به طوریکه همیشه فاصله تقاضا از فراوری در حال بیشتر شدن است و تا سال 2050 بیش از 25 درصد مقدار فراوری خواهد بود.

شکل 1: مقایسه پیش بینی فرایند تقاضای محصولات پالایشی و پتروشیمیایی تا سال 2040

پیش بینی فرایند فراوری و تقاضای مواد پایین دست پتروشیمیایی تا سال 2050

مطالعات بازار آینده فراورده های پالایشی و پتروشیمیایی نفتی و همچنین مزایای پتروپالایشگاه ها نسبت به پالایشگاه موجب شده است که بسیاری پروژه های چندساله اخیر دنیا به سمت احداث پتروپالایشگاه ها پیش بفرایند. از دیگر مزایای پتروپالایشگاه ها کاهش هزینه های جاری به علت ادغام واحدها و تبادل جریان های انرژی و مواد، افزایش حاشیه سود در واحد بشکه از 7 دلار به بیش از 15 دلار و امکان شکل گیری واحدهای شیمیایی در زیرمجموعه پتروپالایشگاه ها برای تکمیل زنجیره ارزش است. علاوه براین ادغام واحدهای پالایشی و پتروشیمیایی موجب مدیریت واحد آن ها نیز می گردد که خود نقش مهمی در افزایش بازدهی آن ها دارد.

لزوم حرکت طرح های پالایشی جدید کشور به سمت احداث پتروپالایشگاه ها

منافع گفته شده برای پتروپالایشگاه و همچنین موقعیت کشور ایران از جهت برخورداری از خوراک نفت، دسترسی به کریدورهای مهم دنیا، بازار داخل و بازار کشورهای منطقه فرصت بسیار خوبی برای آن است که با احداث طرح های پتروپالایشی از عواید آن بهره مند گردد.

دو مولفه مهم در این زمینه تکنولوژی و تامین مالی این طرح ها است. از لحاظ تکنولوژی کلیه واحدهایی که در یک پتروپالایشگاه وجود دارند از قبیل فرایندهای تصفیه برش های نفتی، واحدهای کراکر بخار، واحدهای آروماتیک و واحدهای شکست کاتالیستی مشابه آن ها در پتروشیمی ها یا پالایشگاه های کشور وجود دارند اما به صورت پتروپالایشگاه نیستند. علاوه براین دانش فنی یا لایسنس بسیاری از این طرح ها نیز حتی در زمان های تحریم توسط برخی از پالایشگاه های داخلی از جمله اراک، اصفهان و طرح هایی مثل آناهیتا و بهمن گنو خریداری شده است.

از بعد تامین مالی نیز قانونی که اخیراً در مجلس شورای اسلامی تصویب شده است به طرح های پتروپالایشی که مجوز احداث گرفته اند در سال اول بهره برداری خوراک رایگان می دهد که موجب بازگشت مجموع هزینه سرمایه در همان سال اول می گردد که خود نقش مهمی در افزایش جذابیت و نرخ بازده داخلی طرح ها دارد.

از این رو انتظار می رود جذابیت های احداث پتروپالایشگاه به دلیل حاشیه سود بالا و همچنین قانون مجلس برای تخصیص خوراک رایگان در سال اول بتواند به جذب نقدینگی مردمی و خصوصی به وسیله ابزارهایی مانند سهام و فروش اوراق یاری شایانی بکند تا مسئله تامین مالی طرح ها نیز حل گردد. این مهم نیازمند سیاست گذاری های وزارت نفت برای سوق دادن طرح های پالایشی جدید به سمت پتروپالایشگاه و همچنین یاری سایر نهادهای مالی کشور برای تسهیل سرمایه گذاری در اینگونه طرح ها است.